“Ik weet hoe belangrijk het is mensen aandacht te geven. Gelukkig is die 5-minutenregistratie-gekte voorbij. Toch merk ik dat het me bijna niet lukt. Als ik iedere cliënt de juiste aandacht geef, kom ik niet goed aan mijn taken toe. En als ik de zorghandelingen op de eerste plaats zet, verwaarloos ik de mensen voor mijn gevoel.” (wijkverpleegkundige)
Aandacht geven, heel belangrijk!
Persoonlijke aandacht is essentieel voor hoe bewoners verpleeghuiszorg ervaren. Dit blijkt uit een analyse van 70 duizend waarderingen onder bewoners en mantelzorgers in de verpleeghuiszorg door Zorgkaart Nederland. Het gaat dan om persoonlijk contact maken, goed luisteren, rekening houden met individuele behoeften en aansluiten bij wensen. Deze aandacht bepaalt of bewoners het leven in een verpleeg- of verzorgingshuis ook als prettig ervaren.
Het klinkt erg mooi, persoonlijke aandacht. Maar hoe doe je dat als je heel veel verschillende dingen te doen hebt? En dan vaak ook allemaal tegelijkertijd! Een patiënt die jou belt, een collega die advies vraagt, de pillen die gedeeld moeten worden, een familielid dat op je afstapt… Multitasken is kenmerkend voor het werken in de zorg.
En wat is aandacht nu eigenlijk? In de praktijk blijkt dat we verschillende soorten aandacht geven. Of liever: onze aandacht kan verschillende richtingen krijgen.
Naar binnen of naar buiten…?
Veel aandacht in de zorg gaat naar buiten. Naar de ander of de omgeving. Je cliënt die jou nodig heeft. Alles wat gedaan moet worden tijdens een dienst. Het zorgplan dat je inkijkt op je beeldscherm.
Je aandacht naar binnen richten, is een vorm van aandacht die je aan jezelf geeft. Hoe jij je voelt, emotioneel en fysiek. Door je aandacht op je lichaam te richten, kan je dit goed ervaren. Kleine pijntjes of een stramme rug, een bedrukkend gevoel op je borst. Aandacht die naar binnen gaat, laat jou je eigen emoties ervaren. Je kunt na een drukke dienst moe of gespannen zijn, maar ook blij en voldaan.
Gericht of open…?
Aandacht kan gericht zijn, focus hebben. Je concentreert je op één ding. Dat kan iets van de ander zijn, zoals jouw aandacht voor de tranen van een bewoner en het verdriet dat je ziet. Maar ook jouw aandacht voor het invullen van een vochtbalans. Of aandacht voor jezelf, doordat je je concentreert op je ademhaling en daardoor tot rust komt. Het fijne van gerichte aandacht is dat je even helemaal alleen op dat ene geconcentreerd bent en daardoor optimale kwaliteit geeft. Het is heel bevredigend om focus te hebben. Zeker als je dit bewust doet. Je kunt niet overal aandacht voor hebben. Zoals dit grappige filmpje laat zien…
Open aandacht is aandacht zonder ‘doel’. Je loopt over de gang en toevallig treft je iets of je voelt iets aan dat belangrijk is. Juist door je niet te richten, kan je ontdekkingen doen. Door open aandacht zie je opeens dat er iets niet goed gaat met je cliënt. Of je ziet dat je collega het niet trekt en zij een stapje terug zou moeten doen om te voorkomen dat ze in een burn-out belandt. En als je open aandacht aan jezelf geeft, door alleen maar even te voelen, kan het zijn dat je heerlijk bijtankt.
Plussen en minnen
Elk soort aandacht heeft zijn meerwaarde en elk soort heeft natuurlijk ook een valkuil. Als je teveel van een bepaald soort aandacht hebt en andere vormen verwaarloost, raakt de balans zoek. Zoals bij de verpleegkundige die altijd alle aandacht aan anderen geeft (naar buiten gericht) en nooit aan zichzelf (naar binnen gericht). Of de woonbegeleider die erg goed is in open aandacht, maar zich daardoor altijd laat afleiden van zijn taken en nooit iets afmaakt.
| Soort aandacht | Naar buiten (op de ander) | Naar binnen (op jezelf) |
| Gericht (focus) | + Persoonsgerichte kwaliteit, je taken goed afmaken – Over het hoofd zien van al het andere. Uitgeput raken |
+ Actieve reflectie – Hypochondrisch |
| Open (doelloos) | + Vrij waarnemen, oog voor het geheel – Je aldoor laten afleiden, niets goed afmaken |
+ Helend, zelfzorg – Dromerig, afwezig |
Werken in de zorg kan heel goed leiden tot een overmatige inzet van een bepaald soort aandacht. Juist omdat er aan alle kanten een beroep op je wordt gedaan, is de kans best groot dat je onvoldoende focus hebt en gaat ‘hollen’ en dan ontevreden naar huis gaat omdat je voor je gevoel te weinig hebt gedaan. Of juist te krampachtig probeert al je taken af te maken, waardoor je jezelf uitput.
Tips
- Kijk hoe jij het doet!
Ga eens na hoe jij aandacht geeft. Wees je bewust van je sterke kant en je valkuil - Leer te schakelen
Zet bewust de knop om, bijvoorbeeld van ‘gerichte aandacht’ naar ‘open aandacht’ - Kies voor wat jij aandacht wil geven
Door te kiezen wat of wie jij aandacht geeft, hou je zelf de regie en word je minder geleefd - Laat je verrassen, door open aandacht te geven
Open aandacht voor mensen en voor jezelf, kan verrijkend zijn - Benut de tussentijd
Wachttijd tussen twee taken kan irritant zijn, maar het is tegelijk een moment om even op te laden. Maak een praatje met je collega in de lift. Of ontspan je schouders. - Hou het eenvoudig
Aandacht geven aan mensen hoeft niet met lange gesprekken. Gewoon een open vraag aan het begin van elk contact is een prima basis. - Pak tijdverspillers aan
Je moet er even in investeren, maar het levert ruimte op! Tijdverspillers tasten onze aandacht aan. Zie ook de link onder deze blog voor meer informatie en tips.
Oefening voor jouw praktijk
|