Jos de Blok van Buurtzorg zei laatst in een artikel op nursing.nl dat de hervormingen in de zorg te ingewikkeld zijn, waardoor ze te veel coördinatie vragen. Dit zorgt volgens hem voor extra overhead en bureaucratie. De staatssecretaris gaf antwoord op vragen in de Kamer en liet merken dat hij het hiermee oneens is. Hij staat nog steeds vierkant achter de ingevoerde hervormingen in de zorg. De echte hervorming in de zorg is nog maar net begonnen. Die vraagt een andere manier van denken en werken die de komende jaren vorm gaat krijgen.
Wie heeft er hier gelijk? Wat ik zie en hoor als onderzoeker naar tijdsdruk en tijdsbeleving op dit moment in verschillende zorgorganisaties, is het volgende. Jos de Blok heeft zeker een punt wat betreft de kosten en overhead. Op gemeentelijk niveau en bij cliënten in de thuissituatie vinden nieuwe taken plaats en is (extra) overleg nodig in het werkproces. De hervormingen hebben ook andere gevolgen voor inzet en tijd in zorginstellingen. Veel staf- en managementtijd wordt door zorginstellingen geïnvesteerd aan aanbestedingen, procedures en onderhandelingen met financiers. Er is minder tijd en ruimte voor innovatie, terwijl de noodzaak nog niet eerder zo groot is geweest. Dit gebeurt bij afbouw van het aantal leidinggevende functies en managers. Traditionele zorgorganisaties gaan vaak in hoog tempo over op zelfsturing en zelforganiserende teams. Op zich een goede ontwikkeling voor de zelfsturende klant en zelforganiserende medewerker, die hierdoor terecht ruimte krijgen. Aan de andere kant is het de vraag of dit niet wat snel gaat. Bovenop de verandering in zorgsysteem en financiering moeten zorgteams in hoog tempo hun eigen werkorganisatie regelen en eigenlijk ook de ‘productie’ in de gaten houden. Voor een organisatie die al zelfsturend werkt, zoals Buurtzorg, is dit te overzien. In andere instellingen die qua cultuur nog niet zo ver zijn, geeft het dubbele spagaten in de uitvoering. De externe druk, vanwege het nieuwe financiële en toewijzingssysteem, valt samen met de interne druk om toe te werken naar een betere tijdsparende en zelfsturend primair proces.
Omdat wij vanuit Artemea nogal wat trainingen en workshops doen over het thema ‘tijdsdruk’ vallen ons de tijdsklemmen op van zorgprofessionals. Bij hen is de extra druk op tijd merkbaar.
“We moeten dit jaar van alles extra registreren en op orde hebben. Ook in combinatie met nieuwe registratie van de zorg. Ik voel me als VIGer extra verantwoordelijk dat het allemaal klopt. Mijn collega’ s hebben er meer moeite mee, zij zijn niet zo handig met de PC. Ik werk per dienst bijna een extra uur over om te zorgen dat het allemaal klopt.”
“Je komt thuiszorg leveren bij iemand die zo’n keukentafelgesprek achter de rug heeft. Kunnen wij daarna weer beginnen met kennismaken. Vaak moet het dan toch weer herzien, omdat ze in het keukentafelgesprek niet alles op tafel hebben gelegd.”
Tegelijk zijn er in de uitvoering van zorg opmerkelijke initiatieven en zijn er doorbraken die niet eerder mogelijk waren.
“Wij werken vanuit het verpleeghuis sinds kort samen met het Hospice. We bundelen onze krachten en kennis, omdat we allemaal erg krap zitten financieel. Daar begon het mee. Maar intussen ontdekken we hoeveel ervaring er aan beide kanten zit. Hadden we eerder mogen doen…”
“Morgen hebben we overleg met de verwanten van onze cliënten. Ze willen het zelf, omdat ze met ons willen samenwerken. Vroeger moesten we sleuren om voldoende betrokkenheid te krijgen. Nu is het hun initiatief.”
Kortom, de veranderingen in de zorg lijken ook initiatieven te bewerkstellingen en mensen te mobiliseren. Uiteraard is het de vraag hoe ver dat gaat en ook in welke situaties dit wel of niet gebeurt. Een forse klus om op gemeentelijk niveau zicht te krijgen en te houden op situaties van kwetsbare mensen. En ook zal de inzet voor afstemming en samenwerking in nieuwe verbanden de professionals die hierbij betrokken zijn altijd wat extra tijd en energie kosten. Zeker in de beginfase.
Samen met gemeenten en zorgaanbieders brengt de staatssecretaris in kaart welke maatregelen noodzakelijk zijn om de informatievoorziening tussen gemeenten en aanbieders te verbeteren en de ervaren administratieve lastendruk terug te dringen. Hij heeft toegezegd de Kamer hier nader over te informeren in de voortgangsrapportage Langdurige Zorg. We zijn benieuwd!